علل سیاه شدن لثه دندان

رنگ طبیعی لثه ها می تواند از قرمز تا صورتی متغیر باشد. برخی از افراد به دلیل رنگدانه ملانین طبیعی لثه های قهوه ای یا تیره تری دارند، در حالی که برخی ممکن است از بدو تولد به دلایل دیگری مانند داروهای خاصی که توسط مادر باردارشان مصرف می شود، لثه های سیاهی داشته باشند.

با این حال، اگر رنگ لثه قرمز یا صورتی شما اخیراً به سیاه تبدیل شده است، ممکن است به دلیل یک مشکل اساسی سلامتی باشد. هنگامی که پلاک روی دندان‌ها جمع می‌شود و به‌درستی برداشته نمی‌شود، به ماده‌ای سخت به نام تارتار تبدیل می‌شود. در ابتدا، تارتار بالای خط لثه دارای رنگ زرد است، اما اگر درمان نشود به تارتار سبز، قهوه‌ای یا سیاه تبدیل می‌شود. تارتار زیر خط لثه بسته به مدت زمانی که در آن باقی می ماند گاهی اوقات سیاه رنگ می شود.

بهداشت نامناسب دهان و دندان اغلب علت اصلی تجمع جرم است. برای سیاه شدن یا تشکیل تارتار در زیر خط لثه، مسواک زدن نامناسب و نخ دندان کشیدن معمولاً مقصر است. علاوه بر این، برخی عوامل دیگر به سرعت تشکیل تارتار کمک می کنند و می توانند آن را سیاه کنند. در ادامه به بررسی علل سیاه شدن لثه دندان، راهکارهای درمان و علائم سیاه شدن لثه دندان پرداخته می شود.

علل سیاه شدن لثه دندان

لثه ها به دلیل هر یک از شرایط زیر سیاه می شوند:

1. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان:

بهداشت نامناسب دهان، مانند مسواک نزدن یا عدم نخ دندان کشیدن روزانه، می تواند باعث تجمع پلاک و جرم در نزدیکی لثه شود که منجر به تغییر رنگ لثه و منجر به بیماری لثه می گردد. برای پلاک یا تارتار بیش از حد ممکن است به تمیز کردن عمیق دندان نیاز داشته باشید.

در واقع یکی از مهمترین علل سیاه شدن لثه دندان، پیامد مستقیم بهداشت نامناسب یا نادیده گرفته شده بهداشت دهان است. اگر پلاک با تمیز کردن عمیق دندان برداشته نشود، التهاب به کل بافت لثه گسترش می‌یابد و باعث قرمزی تدریجی می‌شود. عدم مداخله به موقع می تواند وضعیت را تا پریودنتیت پیچیده کند.

2. استعمال دخانیات و سیگار:

سیگار یک علت پاتولوژیک مستقیم نیست، اما استفاده زیاد از سیگار عواقب جدی برای سلامت دندان ها دارد. سیگار احتمال ابتلا به عفونت های لثه را افزایش می دهد که می تواند به تدریج به پریودنتیت تبدیل شود. سیگار کشیدن باعث تغییر رنگ قهوه ای تا سیاه به شکل لکه هایی در دهان شما از جمله لثه ها، لب پایین و گونه ها می شود. این اثر به دلیل نیکوتینی است که سلول های تولید کننده ملانین به نام ملانوسیت ها را تحریک می کند تا ملاتونین بیشتری تولید کنند.

3. داروها:

برخی از داروهایی که باعث سیاه شدن لثه می شوند عبارتند از:

• داروهای ضد روان پریشی
• آنتی بیوتیک ها
• داروهای ضد مالاریا
• داروهای سرطان
• مینوسیکلین

اگر پس از مصرف هر یک از این داروها دچار سیاهی لثه شده اید، به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک شما ممکن است یک داروی جایگزین به شما ارائه دهد. مصرف طولانی مدت این داروها منجر به سیاه شدن لثه دندان می گردد.

4. آمالگام:

آمالگام برای پر کردن حفره های ایجاد شده در دندان استفاده می شود که منجر به ایجاد لکه های سیاه، آبی یا خاکستری می گردد و در داخل دهان شما از جمله لثه ظاهر می شوند. علت این امر رسوب آمالگام (مخلوطی که برای پر کردن روکش ها استفاده می شود) در لثه ها است. تغییر رنگ ایجاد شده به طور معمول برطرف نمی گردد، اما در عین برای شخص بی ضرر بوده و نیازی به درمان ندارد. برای جلوگیری از بروز این مشکل، می‌توان به هنگام استفاده آمالگام از تجهیزات دندانپزشکی مانند رابردم استفاده کرد. این کار موجب ایجاد فضا و جدایی دندان مورد نظر از فضای دهان و لثه‌های شده و در نتیجه آمالگام وارد سایر بخش‌های دهان نگردد.

5. بارداری:

در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری، تجمع پلاک در دندان ‌ها افزایش یافته و حتی ممکن است لثه ها سیاه به نظر برسند، زیرا لثه ها در دوران بارداری مستعد تجمع باکتری ها و پلاک ها بوده و در نتیجه قرمزی و التهاب لثه ها و سیاه شدن لثه دندان را افزایش می دهد. با برنامه ریزی یک جلسه بهداشت عمیق دهان و رعایت دقیق بهداشت روزانه دهان و دندان می توانید از پدیده سیاه شدن لثه در بارداری جلوگیری کنید.

6. دوره دندان درآوردن:

دوره دندان درآوردن در نوزادان معمولا در شش تا نه ماهگی اتفاق می افتد. سیاه شدن لثه دندان در نوزادان اولین علامت مرحله دندان درآوردن است. در واقع، دندان هایی که بیرون می آیند با قرمزی و تورم پیشرونده لثه ها می شوند. بنابراین پدیده سیاه شدن لثه در میان نوزادان بسیار رایج است و نباید باعث نگرانی شود. در پایان مرحله دندان درآوردن، بافت لثه به رنگ صورتی طبیعی خود باز می گردد.

7. ژنژیویت اولسراتیو نکروزان حاد:

ژنژیویت اولسراتیو نکروزان حاد که به نام ترانچ دهان نیز شناخته می شود، یک عفونت لثه است که باعث تب، درد لثه، خونریزی لثه، ترشح بیش از حد بزاق و بوی بد دهان می شود. عفونت ممکن است باعث خاکستری یا سیاه شدن لثه ها شود.

8. بیماری آدیسون:

بیماری آدیسون یک اختلال در غدد فوق کلیوی است که هورمون های زیادی تولید می کند. در غیاب هورمون های کافی، این اختلال می تواند علائم و نشانه هایی را ایجاد کند که عبارتند از:

• خستگی
• افزایش تشنگی
• کاهش وزن ناخواسته
• کمبود اشتها
• هایپرپیگمانتاسیون (لثه ها و لب های تیره)

لکه های تیره پوست ممکن است روی زانوها و بند انگشتان، در چین های کف دست و اطراف جای زخم ایجاد شود.

9. سندرم پوتز جگرز:

سندرم پوتز جگرز یک بیماری ارثی است که باعث تشکیل پولیپ در دستگاه گوارش می شود و می تواند منجر به ایجاد کک و مک های آبی تیره یا قهوه ای تیره در دهان و روی پوست انگشتان دست و پا شود. این بیماری خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد.

10. سرطان دهان:

گاهی اوقات، لثه سیاه می‌تواند نشانه‌ای از موارد جدی مانند ملانوم بدخیم باشد که نوعی سرطان دهان است. این سرطان باعث ایجاد لکه های تیره روی لثه های شما می شود.

11. پریودنتیت:

لثه سیاه در واقع یک علامت است که اغلب به بیماری پریودنتال مربوط می شود. به طور خاص، در مرحله پیشرفته آسیب شناسی، نکروز (یعنی مرگ) بافت های لثه ممکن است رخ دهد که در واقع سیاه می شوند.

12. عوامل ارثی یا گونه ای:

در بین علل غیر پاتولوژیک هم عوامل ارثی و هم عوامل مشخصه گونه را داریم. افرادی که پوست تیره دارند دارای مقدار زیادی ملانین هستند که در لثه ها نیز وجود دارد، این منجر به تغییر رنگدانه می شود که آن ها را تیره تر نشان می دهد.

13. مواد مخدر:

مواد مخدر به ویژه کوکائین اگر با مالش روی مخاط دهان مصرف شود، به مرور زمان باعث ایجاد مشکل سیاه شدن لثه دندان می شود.

14. سایر عوامل:

• رژیم های غذایی سرشار از نشاسته و شکر 
• نوشیدن مایعاتی مانند قهوه و شراب که لک می‌کنند.
• ضربه یا آسیب به لثه یا مینای دندان: رگ ‌های خونی در داخل لثه ‌ها قرار دارند، بنابراین وقتی پلاک به زیر خط لثه که به آن تارتار زیر لثه‌ای گفته می‌شود برسد و برای مدت طولانی در آنجا بماند، مقداری خون جذب می‌کند. هنگامی که رنگدانه های خون و پروتئین ها با تارتار مخلوط می شوند، لثه های اطراف دندان را سیاه می کنند.
• پس از کشیدن نخ بخیه دندانپزشکی ممکن است در لثه سوراخی ایجاد شود و در صورت عدم رعایت بهداشت منجر به تورم و خونریزی لثه گردد.

علائم سیاه شدن لثه دندان

علائم سیاه شدن لثه اطراف دندان عبارتند از:

• بوی بد دهان
• لکه های تیره روی سطح دندان ها
• لق شدن دندان ها
• رسوبات سخت روی دندان ها
• لثه های قرمز، متورم یا دارای خونریزی (لثه‌های قرمز و متورم همچنین می‌تواند نشانه‌ای از سایر نگرانی‌های دهانی مانند آبسه دندان یا بیماری لثه باشد.)

راهکارهای درمانی سیاه شدن لثه دندان

اگر لثه‌های سیاه در امتداد خط لثه خود همراه با مشکلات لثه را تجربه می‌کنید، ممکن است نشانه‌ای از بیماری لثه باشد. اگر هنوز در مراحل اولیه هستید، دندانپزشک شما ممکن است شستشو با دهانشویه فلوراید، یا مسواک زدن با خمیر دندان ضد میکروبی و استفاده از نخ دندان پزشکی را برای کمک به معکوس کردن بیماری لثه و حفظ سلامت لثه توصیه کند.

در بسیاری از مواقع در صورت رفع علت سیاهی لثه از بین می رود. به عنوان مثال، ترک سیگار می تواند سلامت دهان و دندان و رنگ سالم لثه را بازیابی کند. سایر علل قابل پیشگیری شامل رعایت بهداشت دهان و دندان طبق تجویز دندانپزشک است. اگر لثه سیاه به دلیل شرایطی مانند بیماری آدیسون ایجاد شده باشد، پزشک بیماری زمینه ای را برای کنترل پیشرفت آن درمان می کند.

اگر به دلایل زیبایی می ‌خواهید لکه‌های سیاه روی لثه‌ های خود را از بین ببرید، ممکن است دندانپزشک گزینه ‌های زیر را توصیه کند:

• برداشتن بافت سیاه یا تیره لثه با چاقوی جراحی
• کرایوسرجری (انجماد بافت لثه آسیب دیده)
• پیوند رایگان لثه (برداشتن یک تکه بافت معمولی رنگ از سقف دهان و دوختن آن به لثه سیاه)

از بین بردن تمام اشکال تارتار، بدون توجه به رنگ، فقط باید توسط دندانپزشک یا متخصص بهداشت دندان برداشته شوند. فرآیند تمیز کردن توسط دندانپزشک، به عنوان جرم گیری و پلنینگ ریشه شناخته می شود که در آن تارتار سیاه در بالا و زیر خط لثه خراشیده می شود.

راهکارهای لازم برای جلوگیری از سیاه شدن لثه دندان

1. حداقل دو بار در روز و هر بار به مدت دو دقیقه مسواک بزنید.
2. اگر مستعد تجمع بیش از حد پلاک هستید، پس از هر وعده غذایی مسواک بزنید.
3. برای جلوگیری از پوسیدگی و انباشته شدن آن، از خمیر دندان های مخصوص استفاده نمایید.
4. حداقل یک بار در روز از نخ دندان پزشکی استفاده کنید تا مواد غذایی و باکتری های گیر افتاده بین دندان ها را از بین ببرید.
5. دو بار در سال یا طبق توصیه دندانپزشک، برای تمیز کردن و معاینات حرفه ای به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
6. از استعمال سیگار، دخانیات و مواد غذایی حاوی قند فراوان خودداری نمایید.

جمع بندی

تیره یا سیاه شدن لثه دندان اغلب یک موضوع زیبایی است و اعتماد به نفس افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. با این حال طبق مطالب دکر شده، گاهی اوقات علل سیاه شدن لثه دندان، یک بیماری است. در این صورت فوراً به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا دلیل سیاه شدن لثه دندان شما مورد بررسی قرار گیرد.