تلخی دهان و راه های درمان آن

ممکن است پس از خوردن برخی غذاها طعم تلخی در دهانتان ایجاد شود. نوشیدن آب زیاد و انجام مراقبت های بهداشتی از دهان ممکن است به رفع آن کمک کند. اما داشتن طعم تلخ در دهان می تواند با برخی شرایط سلامتی نیز رخ دهد. طعم تلخ در دهان هنگام مصرف خوراکی تلخ، مانند کاسنی یا قهوه سیاه، انتظار می رود. اما داشتن طعم تلخ مزمن در دهان، صرف نظر از آنچه می خورید یا می نوشید، می تواند نشان دهنده یکی از چندین بیماری باشد. برای اطلاعات بیشتر در مورد دلایل طعم تلخ در دهان، زمانی که باید به دنبال درمان باشید و چگونه می توانید از شر این علامت خلاص شوید، ادامه مطلب را بخوانید.

تلخی دهان چیست؟

تلخی دهان می تواند پس از خوردن غذاهای تند یا ترش ایجاد شود، اما می تواند ناشی از تغییرات هورمونی، سلامت دهان و دندان، مصرف دارو، استرس و بسیاری از عوامل دیگر باشد. چشایی حس پیچیده ای است که می تواند تحت تاثیر عوامل زیادی از جمله بهداشت نامناسب دندان، خشکی دهان یا بارداری باشد. درمان تلخی دهان که به طور مداوم و مزمن در فرد وجود دارد، شامل درمان هر گونه بیماری زمینه ای است، اما افراد می توانند طعم ناخوشایند را با برخی درمان های خانگی ساده کنترل کنند.

طعم تلخ در دهان می تواند به دلایل زیادی رخ دهد، از مشکلات حاد (مانند بهداشت نامناسب دهان) تا مشکلات جدی تر (مانند هپاتیت یا رفلاکس اسید). کشیدن سیگار همچنین می تواند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شود که می تواند برای چند دقیقه تا چند ساعت باقی بماند. این حالت معمولاً پس از خوردن غذاهای دیگر، نوشیدن آب یا مسواک زدن بهبود می یابد. اگر متوجه شدید که مزه تلخی در دهان خود به طور مکرر دارید، یا اگر بدون بهبودی ادامه داشت، باید با پزشک عمومی یا متخصص گوارش مشورت کرده تا بررسی کنید که آیا این علامت به دلیل یک بیماری پزشکی است یا خیر.

علائم و نشانه های تلخی دهان

مطمئن نیستید که طعم تلخی را تجربه می کنید که نشان دهنده چیزی غیر طبیعی است؟ تعدادی از علائم وجود دارد که نشان می دهد طعم تلخ مزمن را تجربه می کنید.

1. در طول روز طعم عجیبی را تجربه می کنید.

اگر متوجه طعم عجیبی در دهان خود شده اید که در طول روز بدون توجه به آنچه می خورید باقی می ماند، احتمالاً بهتر است با یک پزشک یا دندانپزشک صحبت کنید. طعم تلخ ممکن است شور، فلزی یا فاسد باشد. یک مزه تلخ و قوی ممکن است حواس شما را در حین انجام کارهای روزمره پرت کند و حتی ممکن است به حدی باشد که شما  طعم غذایتان را حس نکنید.

2. طعم تلخ آن پس از مسواک زدن باقی می ماند.

یکی از بزرگ‌ترین نشانه‌هایی که نشان می‌دهد طعم تلخ دهان یک بیماری مزمن است، این است که بعد از مسواک زدن، طعم آن باقی می‌ماند. گاهی اوقات ممکن است پس از خوردن یا نوشیدن چیزی طعم فلز یا تلخی در دهانتان باقی بماند. با این حال، اگر طعم آن پس از مسواک زدن از بین نرود، ممکن است نشانه ای از یک مشکل اساسی باشد.

علت تلخی دهان در مردان و زنان

بسیاری از دلایل تلخی دهان جدی نیستند. با این حال، می تواند در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد کند و بر رژیم غذایی شما تأثیر بگذارد. شرایط زیر می تواند باعث ایجاد تلخی دهان در مردان و زنان شود:

• خشکی دهان

خشکی دهان که به عنوان xerostomia نیز شناخته می شود، زمانی اتفاق می افتد که دهان بزاق کافی تولید نمی کند. از آنجایی که بزاق به کاهش باکتری های موجود در دهان کمک می کند، بزاق کمتر به این معنی است که باکتری های بیشتری می توانند زنده بمانند. افراد مبتلا به خشکی دهان احساس چسبندگی و خشکی در دهان خود دارند. این می تواند ناشی از عواملی مانند داروها، اختلالات از قبل موجود، مصرف دخانیات یا یک بیماری خود ایمنی مانند سندرم شوگرن (باعث خشکی بیش از حد در دهان و چشم می شود)، باشد. همچنین در صورت گرفتگی بینی، فرد ممکن است دچار خشکی دهان شود زیرا تنفس از طریق دهان می تواند آن را خشک کند. افرادی که دائماً خشکی دهان دارند باید برای تشخیص صحیح با پزشک خود صحبت کنند.

• مسائل دندانپزشکی

بهداشت نامناسب دهان و دندان نیز می تواند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شود. همچنین ممکن است باعث افزایش حفره، عفونت ها و بیماری لثه یا التهاب لثه شود. با مسواک زدن منظم و نخ دندان کشیدن می توان از بروز بسیاری از مشکلات رایج دندانی جلوگیری کرد. برخی از افراد ممکن است متوجه شوند که استفاده از اسکرابر زبان به رفع برخی علائم کمک می کند. استفاده از دهانشویه ضد باکتری در بین مسواک زدن ممکن است به کاهش باکتری های بد مزه کمک کند. طیف وسیعی از دهانشویه ها برای خرید آنلاین در دسترس هستند.

• سندرم سوزش دهان

همانطور که از نام آن پیداست، سندرم سوزش دهان باعث ایجاد احساس سوزش در دهان می شود که می تواند بسیار دردناک باشد. این علائم در یک قسمت از دهان یا در سراسر دهان رخ می دهد. این احساس می تواند متفاوت باشد، اما بسیاری آن را شبیه به خوردن فلفل تند توصیف می کنند. همچنین می تواند احساس خشکی دهان و طعم تلخ یا فلزی و حتی ترش ایجاد کند. سندرم سوزش دهان در زنان و مردان، به ویژه در افرادی که در دوران یائسگی و بعد از آن قرار دارند، رخ می دهد. گاهی اوقات، سوزش دهان دلیل قابل شناسایی ندارد. پزشکان گمان می کنند که ممکن است به دلیل آسیب به اعصاب دهان باشد. همچنین ممکن است با شرایط زمینه ‌ای یا درمان بیماری‌ هایی مانند دیابت، درمان سرطان و تغییرات هورمونی در دوران یائسگی مرتبط باشد. برخی از افراد مبتلا به این سندرم ممکن است در خوردن یا آشامیدن مشکل داشته باشند.

• بارداری

طعم تلخ یا فلز در دهان یک مشکل رایج زنان در سه ماهه اول بارداری است. هورمون های بدن در دوران بارداری دچار نوسان می شوند. هورمون استروژن که در دوران بارداری در نوسان است، می تواند جوانه های چشایی را نیز تغییر دهد. این تنوع می ‌تواند بر حواس تأثیر بگذارد، که منجر به ایجاد هوس‌ های خاص می شود و برخی غذاها یا بوها را منزجرکننده جلوه دهد. بسیاری از افراد باردار نیز متوجه طعم فلزی و تلخ در دهان خود می شوند. این می تواند آزاردهنده باشد، اما معمولا در اواخر بارداری یا پس از زایمان از بین می رود.

• یائسگی

زنانی که در دوران یائسگی قرار دارند نیز ممکن است تلخی دهان را تجربه کنند. این می تواند به دلیل سطوح پایین استروژن در بدن باشد که می تواند منجر به یک بیماری ثانویه مانند سندرم سوزش دهان شود. همچنین ممکن است به دلیل خشکی مداوم دهان ایجاد گردد.

• GERD یا رفلاکس اسید

بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) یا ریفلاکس اسید ممکن است منبع تلخ دهان باشد. این شرایط زمانی اتفاق می‌افتد که عضله یا اسفنگتر بالای معده ضعیف شده و اجازه می ‌دهد اسید یا صفرا وارد مری شود. GERD تمایل دارد مری را تحریک کند و باعث ایجاد احساس سوزش در قفسه سینه یا شکم شود. همچنین می تواند طعم بد یا تلخی را در دهان ایجاد کند که ممکن است تا چند مدت باقی بماند.

• برفک دهان

عفونت قارچی در دهان اغلب باعث ایجاد لکه ها یا لکه های سفید روی زبان، دهان یا گلو می شود. همچنین ممکن است طعم تلخ یا ناخوشایندی ایجاد کند که ممکن است تا زمان درمان عفونت باقی بماند.

معرفی محصولات: مواد بلیچینگ

• سندرم Pine nut

در برخی افراد، خوردن دانه کاج ممکن است طعم تلخ یا فلزی در دهان ایجاد کند. این اغلب 1 تا 3 روز پس از خوردن دانه کاج اتفاق می افتد. این سندرم همچنین علائم دیگری را نشان نمی دهد و پس از چند هفته از بین می رود.

• استرس و اضطراب

سطوح بالای استرس و اضطراب می تواند پاسخ استرس را در بدن تحریک کند، که اغلب حس چشایی فرد را تغییر می دهد. اضطراب می تواند باعث خشکی دهان شده که در نهایت منجر به تلخی دهان می گردد.

• آسیب عصبی

مانند حواس دیگر ما، جوانه های چشایی به طور مستقیم با اعصاب مغز در ارتباط هستند. آسیب عصبی می تواند ناشی از آسیب سر یا شرایطی مانند صرع، اسکلروز چندگانه، تومورهای مغزی یا زوال عقل باشد.

معرفی محصولات: مواد اندودنتیکس

• داروها و مکمل های خوراکی

در برخی افراد، مصرف داروها، مکمل یا درمان های پزشکی ممکن است باعث ایجاد تلخی دهان شوند. فرد باید با پزشک خود مشورت کند تا دریابد که آیا داروهای مصرفی آن ها می تواند باعث ایجاد طعم تلخ شود یا خیر. داروهایی که ممکن است منجر به طعم تلخ شوند عبارتند از: آنتی بیوتیک های خاص، برخی از داروهای قلبیف ویتامین های حاوی مواد معدنی یا فلزات مانند مس، آهن یا روی و داروهای لیتیوم.

• بیماری

برخی از بیماری ها، از جمله عفونت سینوسی یا سرماخوردگی، می توانند با طعم تلخ در دهان همراه باشند. در طول این بیماری ها، بدن پروتئین های التهابی را برای جذب سلول های مضر ارسال می کند. این پروتئین‌ها همچنین ممکن است بر زبان و جوانه ‌های چشایی تأثیر بگذارند، که می‌تواند باعث شود فرد طعمی تلخ‌تر از حد طبیعی را در دهان تجربه کند.

• درمان سرطان

فردی که تحت درمان سرطان قرار می گیرد ممکن است هنگام خوردن یا نوشیدن در دهان خود طعم بدی را تجربه کند. شیمی درمانی و پرتودرمانی ممکن است جوانه های چشایی را در برخی افراد تحریک کند که ممکن است باعث شود حتی چیزهای ساده مانند نان تست یا آب، طعم تلخ یا نامطبوعی داشته باشند.

درمان تلخی دهان

درمان تلخی دهان به طور معمول شامل درمان علت زمینه ای است. درمان‌ های خانگی ممکن است به برخی از افراد کمک کند که علائم خود را به طور موقت تسکین دهند، اگرچه ممکن است برای همه کارساز نباشد. داروهای خانگی که ممکن است به کاهش طعم تلخ در دهان کمک کنند عبارتند از:

• مراقبت های منظم از دندان مانند مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهانشویه ضد باکتریایی
• جویدن آدامس بدون قند برای حفظ حرکت بزاق در دهان
• نوشیدن مایعات فراوان در طول روز برای کاهش سطح اسید معده و پاکسازی سموم از دهان
• اجتناب از عوامل خطر رفلاکس اسید، مانند خوردن غذاهای چرب یا تند و کاهش یا حذف محصولات تنباکو و الکل
• شستشوی دهان با یک قاشق چایخوری جوش شیرین که به یک لیوان آب اضافه شده است.
• خوردن مرکبات تولید بزاق را تحریک کرده که طعم تلخ دهان را از بین می برد. همچنین می‌توانید از آب ‌میوه‌هایی مانند آب پرتقال و لیمو برای رفع طعم بد استفاده کنید.
• وعده های غذایی کوچک اما مکرر بخورید و مصرف غذاهای سرخ شده و تند را که باعث رفلاکس اسید می شوند، محدود کنید.

درمان طولانی مدت بستگی به این دارد که چه چیزی باعث می شود طعم تلخ را تجربه کنید. پزشک ابتدا در مورد علائم شما می پرسد، سابقه پزشکی و داروهایی که مصرف می کنید را بررسی می کند و سپس یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. پزشک شما ممکن است برای آزمایش شرایط زمینه‌ای مانند دیابت، آزمایش را تجویز کند.

درمان به شرایط زمینه ای که باعث طعم تلخ می شود بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر رفلاکس اسید باعث طعم تلخ شود، پزشک ممکن است داروهای ضد اسید بدون نسخه یا نسخه ای را توصیه کند. اگر مشکل دیابت نوع 2 باشد، پزشک ممکن است دارویی مانند متفورمین (گلوکوفاژ) را تجویز کند. متفورمین میزان قند (گلوکز) تولید شده در کبد را کاهش می دهد. اگر مشخص شود که داروهای خاصی که مصرف می‌کنید باعث ایجاد طعم تلخ می ‌شوند، پزشک شما ممکن است چیزی متفاوت را تجویز کند. متخصص مراقبت های بهداشتی همچنین ممکن است شما را به موارد زیر ارجاع دهد:

• دندانپزشک: اگر مشکوک باشد طعم تلخ آن به مشکل دندانی مرتبط است.
• متخصص غدد: در صورتی که با بیماری مانند دیابت همراه باشد.
• روماتولوژیست: اگر ممکن است سندرم شوگرن داشته باشید.

حس تلخی دهان، حتی زمانی که چیز تلخی نمی‌خورید یا نمی‌نوشید، یک مشکل نسبتاً رایج است و بیشتر علل آن قابل درمان هستند و ممکن است فرد بتواند این علامت را مدیریت کند در حالی که پزشک علت را تشخیص می دهد. پس از یافتن علت و شروع درمان، جوانه های چشایی باید به حالت عادی برگردند و طعم تلخ دهان از بین برود.